Colitis ulcerosa, een chronische darmontsteking, heeft veel invloed op wat je doet in het dagelijkse leven. Soms heb je een goede dag, maar soms ook een (heel) slechte dag. Wat is colitis ulcerosa eigenlijk en wat krijg je voor behandeling? Alle informatie over deze aandoening staat hier voor je klaar.
Wat betekent 'colitis ulcerosa'?
Colitis ulcerosa betekent letterlijk: ontsteking (-itis) van de dikke darm (colon) waarbij zweren (ulcerosa) gevormd worden. Het is een auto-immuunziekte: dit betekent dat je afweersysteem je eigen lichaam aanvalt.
Bij colitis ulcerosa ontstaan ontstekingen in het slijmvlies van de dikke darm. Het slijmvlies bekleedt de hele binnenkant van deze darm. Ontstekingen komen ook voor in de endeldarm. Meestal beginnen ze daar zelfs.
Colitis ulcerosa = IBD
Colitis ulcerosa is een IBD, inflammatory bowel disease (anders gezegd: darmziekte met ontstekingsreacties. Tot de groep ‘IBD’ hoort nog een andere aandoening, namelijk de ziekte van Crohn. Deze aandoening lijkt in veel opzichten op colitis ulcerosa, met als verschil dat er in het hele maag-darmkanaal ontstekingen ontstaan.
Wat is de functie van de dikke darm?
Als je iets eet, dan verteren je maag en je dunne darm het eten. Daarna gaan de resten (de ontlasting) door naar de dikke darm. Deze darm haalt nog bruikbare stoffen (bijvoorbeeld vocht en mineralen) uit de resten en brengt die verder naar de endeldarm (het laatste stuk van de dikke darm). Die voert de resten door naar de anus. Zit de endeldarm vol, dan voel je dat je moet poepen.
Waar ontstaan pijnlijke ontstekingen precies?
75% van de mensen met colitis ulcerosa heeft last van ontstekingen in het linkerdeel van de dikke darm. Is er meer dan het linkerdeel van de darm aangetast of is de hele dikke darm ontstoken? Dan noem je dit pancolitis. Er zijn ook mensen die alleen last hebben van een ontstoken endeldarm. Dit heet proctitis ulcerosa.
4 extra feiten over colitis ulcerosa
- Je hebt een licht verhoogd risico op hart- en vaatziekten.
- Colitis ulcerosa wordt meestal ontdekt bij mensen tussen de 15 en de 40 jaar.
- Colitis ulcerosa komt iets vaker voor bij mannen dan bij vrouwen.
- Colitis ulcerosa komt vooral voor in het noorden van West-Europa en Noord-Amerika.
Oorzaak colitis ulcerosa
Wetenschappers doen nog onderzoek naar de precieze oorzaak van colitis ulcerosa. De volgende zaken spelen misschien wel een rol in het ontstaan van de aandoening.
- Stress (dit is niet direct de oorzaak, maar het kan je klachten wel verergeren)
- Erfelijkheid (de kans op colitis is groter als een familielid het ook heeft)
- Je afweersysteem werkt mogelijk niet goed. Het kan zijn dat de goede bacteriën in je darm aangevallen worden. Of er worden afweerstoffen tegen de darmwand gemaakt, waardoor die gaat ontsteken. Hier wordt nog onderzoek naar gedaan.
- Roken (let op: juist het stoppen met roken kan de kans op colitis ulcerosa verhogen. Ook als je rookt, kun je minder last hebben van de aandoening. Stoppen met roken blijft wel het advies, want je kunt er andere klachten of aandoeningen van krijgen).
Colitis ulcerosa symptomen
Welke klachten heb je als je colitis ulcerosa hebt? Dit verschilt vaak per persoon. Bovendien kun je de ene dag (veel) klachten hebben en op de andere dag niet. Typische klachten zijn:
- Diarree (met bloed, slijm of pus)
- Buikpijn/buikkrampen
- Opgezette buik
- Misselijkheid
- Moeheid
- Minder eetlust
- Gewichtsverlies
- Koorts (soms)
- Bloedarmoede
- Moeite met het ophouden van je ontlasting
- Of juist: het gevoel dat je moet poepen, maar er komt niets
Soms ontstaan er ook klachten buiten de darm. Denk aan:
- Pijnlijke, ontstoken gewrichten
- Branderige, ontstoken ogen
- Huidontstekingen
- Leverontsteking
- Reumatische klachten
Hoe heet een aanval bij colitis ulcerosa?
Als je (acuut) last krijgt van de ontsteking of ontstekingen in je darm, dan wordt dit een ‘opvlamming’ genoemd.
Zijn de klachten erg of worden ze erger?
Neem dan zo snel mogelijk contact op met je arts. Doe dit in de volgende gevallen:
- Je hebt langer dan 3 dagen koorts.
- Je medicijnen werken onvoldoende of zelfs helemaal niet.
- De diarree stopt maar niet.
- Je valt steeds meer af.
- De buikpijn en/of het bloedverlies wordt steeds erger.
- Je gewrichten zwellen op en voelen pijnlijk aan.
- Je mond, ogen of huid gaan ontsteken.
- Je hebt (veel) last van de bijwerkingen van je medicijnen.
- Je wordt kortademig en/of krijgt hartkloppingen.
Diagnose colitis ulcerosa
Hoe weet je dat je colitis ulcerosa hebt? Je bespreekt eerst je klachten met je huisarts. Die verwijst je eventueel door naar een maag-darm-leverarts (MDL-arts) voor een of meer onderzoeken. Denk bijvoorbeeld aan:
Bloedonderzoek
Je bloed wordt onderzocht op bloedarmoede en ontstekingen. De arts kan ook zien hoe je voedingstoestand is.
Ontlastingsonderzoek
De arts controleert de hoeveelheid calprotectine in je ontlasting. Calprotectine is een ontstekingsremmend eiwit in ontstekingscellen. De hoeveelheid calprotectine kan aangeven of je inderdaad last hebt van colitis ulcerosa.
Endoscopie
De arts bekijkt de binnenkant van je darmen met een endoscoop. Dit is een flexibele slang met camera en een lampje. Onderzoek van de dikke darm met een endoscoop heet ‘coloscopie’. Onderzoek van de dunne darm met een endoscoop noem je een sigmoïdoscopie.
Je bereidt je op een endoscopie voor door vooraf moviprep te nemen (een middel om je darmen leeg te maken). Het kan ook zijn dat je een klysma krijgt (de arts brengt vloeistof in je darmen in zodat deze schoon worden). De arts neemt soms ook een stukje weefsel uit je darmen voor verder onderzoek.
Echografie
Met een echo-apparaat bekijkt de arts wat er zowel binnen als buiten je darm aan de hand is. Een echo-apparaat zendt geluidsgolven uit. Die worden omgezet in beeld.
CT-scan
Een CT-scanner scant je lichaam met behulp van röntgenstralen. De arts controleert zo op afwijkingen in je darmen en buik. Vooraf krijg je een contrastvloeistof toegediend. Zo kan de scanner eventuele verschillen beter waarnemen.
MRI-scan
Een MRI-scanner scant je lichaam met behulp van magneetvelden en radiogolven. Op de scan controleert de arts de endeldarm en/of anus. Net als bij een CT-scan krijg je vooraf een contrastvloeistof toegediend.
Is colitis ulcerosa te genezen?
Colitis ulcerosa is niet te genezen met medicijnen of met een operatie. De medicijnen helpen de aandoening rustig te houden (remissie). Ze helpen de klachten te verminderen en voorkomen ontstekingen (opvlammingen). Zo blijft de schade in je darm zo beperkt mogelijk en heb je daardoor misschien geen operatie nodig.
Helpen medicijnen niet meer? Dan is een operatie waarschijnlijk wel nodig. Na een ingreep heb je meestal tijdelijk of blijvend een stoma nodig.
Colitis ulcerosa behandeling
De behandeling van colitis ulcerosa hangt af van je klachten en de ernst van je aandoening. Je moet sowieso medicijnen gebruiken. Ook moet je regelmatig op controle. Meestal is dat om de 6 weken. Is de aandoening al een poosje in remissie? Dan kom je elk half jaar op controle. In het uiterste geval is een operatie nodig, maar artsen zullen er alles aan doen om dit te voorkomen.
Medicijnen
Je bespreekt met je arts welke medicijnen het beste voor je zijn. Soms is het even uitproberen om te weten of een geneesmiddel goed voor je werkt. Ook als je (voor lange tijd) geen klachten hebt, is het verstandig om medicijnen te blijven gebruiken om opvlammingen te voorkomen. Het kan zijn dat de arts je een (of meer) van de volgende soorten medicijnen voorschrijft:
- Milde ontstekingsremmers, bijvoorbeeld mesalazine
- Krachtige ontstekingsremmers (zoals corticosteroïden)
- TNF-blokkers (dit zijn biologicals, zie verderop)
- Medicijnen die de afweer onderdrukken
- Antibiotica
Wat zijn biologicals?
Biologicals zijn medicijnen op basis van menselijk en/of dierlijk eiwit. Ze werken krachtig tegen ontstekingen. Je dient jezelf een biological toe met een spuit of je krijgt een infuus in het ziekenhuis. Gebruik je injecties, dan levert het ziekenhuis deze bij je thuis. Je kunt ze dus niet krijgen via de apotheek.
Controles
Door regelmatig op controle te gaan weet je hoe het gaat met je aandoening. De arts geeft dan bijvoorbeeld dit soort controles aan:
- Bloedonderzoek (voor het opsporen van bijwerkingen door je medicijnen)
- Coloscopie (onderzoek van je dikke darm)
- Gewicht, bloeddruk, bloedsuiker, nieren en cholesterol. Zo weet je of je risico loopt op een hart- en vaatziekte.
Operatie
In deze gevallen kan een darmoperatie nodig zijn:
- Je medicijnen werken niet (meer).
- In je darm is een bloeding aanwezig.
- Een deel van je darm is vernauwd of afgesloten.
- In je darm zit een gat (darmperforatie)
De specialist verwijdert het ontstoken deel of de ontstoken delen van de dikke darm. Het kan ook zijn dat de specialist zowel dikke darm als de endeldarm moet weghalen. Dit komt voor bij mensen die erg veel last hebben van ontstekingen.
Wanneer is een stoma nodig?
Als een deel van de darm wordt weggehaald, krijg je tijdelijk een stoma. Dit is een zakje op je buik dat urine en ontlasting opvangt. Je kunt het zakje zelf vervangen. Door de stoma kan je darm rustig herstellen van de ingreep.
Worden de dikke darm en de endeldarm helemaal weggehaald? Je hebt dan waarschijnlijk voor altijd een stoma nodig.
Tips bij colitis ulcerosa
Leven met een chronische ontsteking in de darm is niet eenvoudig. Toch zijn er dingen die je zelf kunt doen om je klachten zo beperkt mogelijk te houden. Bekijk daarom eens deze 7 tips:
- Eet zo min mogelijk ongezond voedsel (denk aan te vet, te zoet of te zout eten).
- Pas ook op met voedsel of dranken die aspartaam of ve-tsin bevatten
- Drink zo min mogelijk alcohol of dranken met cafeïne of koolzuur.
- Pas ook op met pittig eten.
- Zorg elke dag voor voldoende beweging.
- Zorg voor een goede nachtrust.
- Vermijd zo veel mogelijk stress.
- Rook niet.
Bestaat een colitis ulcerosa dieet?
Voor colitis ulcerosa bestaat er geen speciaal dieet. Regelmatig en gezond eten en genoeg vocht innemen is wel heel belangrijk. Het versterkt namelijk je weerstand, je krijgt meer energie en je herstelt sneller van een eventuele operatie.
Door opvlammingen raak je misschien belangrijke voedingsstoffen kwijt. Let daarom, onder meer, op een tekort aan vitaminen en mineralen. Te weinig vitamine B12, calcium en ijzer komt namelijk geregeld voor bij mensen met colitis ulcerosa. Je hebt ook meer kans op het Prikkelbare Darm Syndroom (PDS) of op een lactose- of glutenintolerantie.
Bespreek je voeding eventueel met een diëtist. Zeker als je te veel gewicht verliest, is dit een verstandige stap.
Chronische darmontsteking? MedApp zorgt voor jouw medicijnen
Door colitis ulcerosa ga je soms liever de deur niet uit. Uren in de apotheek staan voor je medicijnen is dus al zeker geen prettige gedachte. De oplossing? De MedApp apotheek bezorgt je medicijnen altijd gratis bij je thuis. Kosteloos en altijd op tijd. Gebruik onze gratis app: stel medicijnwekkers in, houd je voorraad bij en bestel medicijnen. Méér gemak ervaren kan haast niet!
