Laaggeletterdheid: Wanneer vormt taal een probleem voor de gezondheid?
Eén op de negen Nederlanders is laaggeletterd. Deze mensen hebben zoveel moeite met lezen en schrijven dat het hun dagelijks functioneren belemmert. Een lage taalvaardigheid heeft grote invloed op het welzijn en de welvaart van mensen. Laaggeletterden hebben bijvoorbeeld een slechtere positie op de arbeidsmarkt, kunnen lastiger informatie verwerken én hebben moeite grip op hun gezondheid te houden. Wanneer vormt taal echt een probleem voor de gezondheid en wat kunnen wij daaraan doen?
Gezondheidsvaardigheden
Taal en gezondheid hebben veel met elkaar te maken. Het Nederlandse zorgsysteem is niet of nauwelijks ingericht op laaggeletterden. Kunnen lezen is namelijk noodzakelijk in de zorg, bijvoorbeeld het lezen van de bijsluiter. Voor een goede gezondheid is het daarnaast essentieel dat dit soort teksten in de zorg worden begrepen en toegepast. Laaggeletterden hebben hier moeite mee, waardoor zij ook vaak beperkte gezondheidsvaardigheden hebben.
Bijna dertig procent van de Nederlandse bevolking heeft lage gezondheidsvaardigheden. Voor mensen met lage gezondheids- vaardigheden kan het bijvoorbeeld lastig zijn het innameschema van hun medicatie te begrijpen. Dat kan leiden tot therapieontrouw en dus een minder effectieve behandeling. De gezondheid van geletterde mensen is dus in veel opzichten beter dan die van mensen die moeite hebben met lezen en schreven.
Problemen laaggeletterdheid
Niet alleen laaggeletterden zelf ondervinden hindernissen in de zorg, ook voor zorgverleners kan laaggeletterdheid een probleem zijn. Een voorbeeld is het maken van een afspraak. Mensen die moeite hebben met lezen en schrijven komen bijvoorbeeld later of eerder opdagen dan afgesproken. Dit is zowel vervelend voor de patiënt als voor de zorgverlener.
Ook de toekomst van de zorg brengt potentieel veel problemen met zich mee voor laaggeletterden, met name het gebruik van computers. In veel praktijken is het bijvoorbeeld al gebruikelijk dat online afspraken worden gemaakt en dat patiënten hun eigen dossier bijhouden. Voor laaggeletterden kan dit erg lastig zijn.
Oplossingen
Laaggeletterden kunnen veel winst behalen door extra scholing. Taalscholing maakt ze niet alleen taalvaardiger, maar ook gelukkiger, zelfredzamer en actiever. Laaggeletterden voelen zich na scholing dan ook vaak zowel fysiek als psychisch gezonder.
Ook zorgverleners kunnen laaggeletterden helpen, bijvoorbeeld door het onderwerp bespreekbaar te maken. Laaggeletterden kunnen altijd extra uitleg van de zorgverlener ontvangen of thuis nog met de assistente bellen. Ook kunnen mensen die bijvoorbeeld moeite hebben met klokkijken bij de balie een kaartje krijgen met daarop de juiste tijd ingetekend in een klok.
Taalaanbieders en zorgverleners zijn nu nog vaak twee gescheiden werelden. Meer interactie tussen taalaanbieders en zorgverleners kan ervoor zorgen dat laaggeletterden meer gezondheidsvaardigheden ontwikkelen. Zo kunnen ook mensen die moeite hebben met lezen en schrijven profiteren van de voordelen die eHealth biedt!
De KNMP lanceert tijdens de Week van de Alfabetisering twintig nieuwe medicijniconen voor laaggeletterden. De iconen leggen het gebruik van medicatie uit in beelden. Met een korte uitleg kunnen patiënten het gebruik van de medicatie beter begrijpen. De iconen zorgen dat het baliegesprek met een laaggeletterde patiënt beter verloopt.
27 december 2017
