Vermoeidheid door ziekte, wat kun je hier zelf aan doen?

Ziek zijn brengt veel verschillende lichamelijke, maar ook psychische klachten met zich mee. Vermoeidheid is één van de meest voorkomende klachten als gevolg van een (chronische) ziekte. Maar vermoeidheid kan ook een gevolg zijn van de behandeling van je ziekte. Hoe kan het dat je zo vermoeid bent en misschien nog wel belangrijker, hoe kom je ervan af?

Vermoeidheid wordt veroorzaakt door zowel medische als gedragsfactoren. Voorbeelden van medische factoren zijn een gevoeliger immuunsysteem, ontstekingen, bloedarmoede, gebrek aan bepaalde vitamines (denk aan vitamine D en vitamine B12), voedselallergie, een trage schildklier, diabetes of bijvoorbeeld hartproblemen. Deze factoren moeten aangepakt worden met behulp van een arts of specialist.

Gelukkig zijn er ook factoren waar je zelf invloed op hebt. Enkele veel voorkomende oorzaken van vermoeidheid bij ziekte waar je zelf iets aan kunt doen, zijn:

• Bezorgdheid en spanning
• Een slechte nachtrust
• Verdeling van je energie gedurende de dag
• Onbegrip vanuit je omgeving

Bezorgdheid en spanning

Maak je je veel zorgen om je eigen welbevinden? Dat is natuurlijk volkomen logisch. Waarschijnlijk ben je veel aan het piekeren en staan je gedachten zelden stil. Je bezorgdheid zorgt voor spanning. Deze spanning kan ertoe leiden dat je extra moe bent. Een gespannen lichaam kost namelijk meer energie dan een ontspannen lichaam. Ook de negatieve spiraal waar je in terecht kunt komen doordat je constant aan het piekeren bent, kost veel energie. Onderzoek van Erik Scherder, neuropsycholoog, laat zien dat spanning en piekeren elkaar versterken.

Probeer niet bij de pakken neer te gaan zitten en ga op zoek naar een positieve wending. Het kan ook helpen om een activiteit op te pakken waarbij je je gedachten verzet. Bewegen, zelfs een korte wandeling, helpt de negatieve spiraal te doorbreken, aldus Scherder.

Slechte nachtrust

Bezorgdheid en spanning kunnen er ook voor zorgen dat je onrustig, onzeker en soms zelfs angstig bent. Deze gevoelens en gedachten stoppen niet als je naar bed gaat, waardoor het lastig is om in slaap te vallen. Daarnaast gaat ziekte vaak gepaard met pijn. Pijn zorgt er ook voor dat je wakker ligt. Doordat je minder slaapt ben je vermoeider, maar daarnaast raakt ook je biologische klok verstoord. Ontspanningsoefeningen kunnen je helpen om sneller in slaap te vallen. Het is belangrijk om ondanks je vermoeidheid een vast ritme aan te houden waarbij je op vaste tijdstippen gaat slapen en opstaat.

Energieverdeling

Vermoeidheid kan ook veroorzaakt worden door de manier waarop je je energie verdeelt over de dag of week. Doorgaan totdat je echt niet meer kunt, waardoor je vervolgens niets meer waard bent, is roofbouw plegen op je eigen energievoorraad. Het is dan voor jouw lichaam ook veel moeilijker om de energievoorraad weer aan te vullen.

Maar ook helemaal niets doen in de hoop dat de vermoeidheid afneemt kan ervoor zorgen dat je juist extra vermoeid raakt. Jouw conditie en energieniveau nemen zo namelijk steeds verder af. Het is dus erg moeilijk om je energie juist te verdelen. Bouw je bezigheden stapje voor stapje op met veel afwisseling tussen zowel lichamelijke als mentale bezigheden.

Onbegrip vanuit je omgeving

Als je een keelontsteking hebt of grieperig bent, snapt je omgeving wel dat er iets aan de hand is. Aanhoudende vermoeidheid is echter wat vager en kan voor onbegrip zorgen. Wat is er precies aan de hand dan? In veel gevallen weet je dat zelf niet eens, laat staan dat je het een ander uit kunt leggen. Dit kan spanning opleveren en de vermoeidheid erger maken. Open en eerlijk communiceren met anderen en je ervaringen delen kan hierbij helpen.

Tips 

• Bouw je conditie langzaam weer op. Beweging is erg belangrijk en hoewel het veel energie kost, kan het ook energie opleveren.
• Maak keuzes. Pak niet meteen alles tegelijk aan, maar doe dit stapje voor stapje.
• Laat je omgeving weten dat je nog niet helemaal de oude bent. Dit voorkomt onbegrip.
• Zorg voor een goede balans. Maak niet alle energie op in de ochtend, maar stop wanneer het nog gaat, zodat je overhoudt voor de rest van de dag.
• Zorg voor afwisseling. Wissel fysieke en mentale activiteiten af, maar ook dingen die moeten gebeuren met leuke dingen.

Kom je er zelf niet uit? Vraag je arts of specialist dan om hulp. Zij kunnen je eventueel doorverwijzen naar een deskundige in vermoeidheid, zoals een fysiotherapeut of psycholoog.